نقد و بررسی رمان "سوگند به فرشتگان در صف" اثر "مهران نجفی" در نشست آینه بندان حوزه هنری

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری، آینه‌بندان آبان‌ماه 1397 که به بررسی و نقد رمان سوگند به فرشتگان در صف» اختصاص داشت، با حضور منتقدین و علاقه‌مندان به ادبیات و رمان در سالن مرحوم اوستای حوزه هنری برگزار شد.

در این برنامه، مهران نجفی نویسنده کتاب و حسین فتاحی به عنوان منتقد حضور داشتند. مهران نجفی در ابتدای صحبت‌های خود گفت: شخصیت اصلی داستان یعنی رهام برگرفته از شخصیت خود من بوده؛ از همین رو دغدغه‌ها، مشکلات و مسائلی که در آن مطرح می‌شود برخاسته از دغدغه‌های خودم است. من در این رمانی که در سن 22 سالگی نوشتم در پی پاسخ به سوالاتی بودم که همیشه در ذهنم وجود داشت. از همین رو سعی کردم تا با نگارش این رمان پاسخ مناسبی برای این سوالات به دست بیاورم.

وی ادامه داد: نمی‌دانم چرا این رمان نزدیک به 7 سال طول کشید تا به چاپ برسد؛ اما اگر قرار باشد مجدد این رمان را بنویسم قطعا بخش‌هایی از آن را بازنویسی می‌کنم. حتی به دلیل تجارب جدید، دغدغه‌های متفاوت و گذشت زمان ممکن است از نوشتن آن صرف‌نظر کنم. رمان دوم من که پس از این رمان نوشته شد زودتر از آن به چاپ رسید اما سوگند به فرشتگان در صف» با مشکلاتی مواجه شد و این وقفه تاثیر زیادی در برقراری ارتباط میان من، مخاطبین و رمان  ایجاد کرد.

در ادامه، حسین فتاحی منتقد و کارشناس مسائل ادبی، درباره رمان سوگند به فرشتگان در صف» گفت: این رمان با مشکلات و مزایای بسیاری همراه است. زمانی که یک کتاب به چاپ می‌رسد همه مشکلاتش به گردن نویسنده نیست؛ زیرا او تنها وظیفه نوشتن را دارد و انتخاب نام، طرح روی جلد، ویراستاری و بسیاری از کارهای دیگر بر عهده انتشارات بوده و از اختیار نویسنده خارج است. این رمان علی‌رغم متن روان، داستان جذاب، پرداخت خیلی خوب، بررسی مشکلات اجتماعی، نقاط ضعفی نیز دارد. نام این رمان بسیار طولانی است و نام‌های طولانی در ذهن مخاطبین نمی‌ماند. از همین رو می‌بایست در جلسه‌ای با حضور مسئولین انتشارات، نام بهتری برای این کتاب انتخاب می شد. طرح روی جلد نیز بسیار ضعیف است و به دلیل محو بودن نام من به‌شدت از آن انتقاد می‌کنم.

این منتقد درباره ویرایش کتاب نیز گفت: در برخی جاهای کتاب ویراستاری بسیار ضعف دارد. در معنی برخی آیه‌ها، در جمله‌بندی‌ها آثاری به جای مانده است که نشان می‌دهد ویراستار با دقت این اثر را نخوانده و ویراستاری نکرده است. اما اگر از نقاط ضعف بگذریم، در متن با یک پدیده جالب مواجه هستیم؛ فصل‌های فرد به شخصیت داستان یعنی رهام اختصاص دارد و فصل‌های زوج به خواهر این شخصیت؛ هرچند که فصل آخر این مسئله رعایت نشده است و چه بهتر می‌شد که این ترتیب تا آخر کار حفظ شود. دو فصل اول این کتاب کشش و جذابیت لازم را ندارد و خطر کنار گذاشتن اثر توسط خواننده وجود دارد اما زمانی که به فصل‌های میانی می‌رسیم داستان به‌شدت جذاب شده و خواننده را مشتاق می‌کند که به‌سرعت به فصل‌های بعدی برود.

فتاحی با بیان اینکه پرداخت داستان بسیار خوب است، در این باره گفت: داستان با جزئیات بجا و کاملا دقیق همراه شده؛ به گونه‌ای که خواننده به طور کامل در جریان فضای کتاب و روایت قرار می‌گیرد، اما متاسفانه گاهی تعلیق داستان کم می‌شود. به طور کل، تعلیق داستان کم است و همین مسئله سبب می‌شود تا خواننده صفحات زیادی را ورق بزند تا برسد به جایی که منتظر رویداد و اتفاقی است. اگر این کار اولین اثر مهران نجفی باشد و این را در سن 22 سالگی نوشته بسیار به او تبریک می‌گویم که توانسته چنین اثر خوبی را بنویسد. به‌راستی که این اثر از بسیاری از رمان‌های برخی چهره‌ها که با تشویق دست به قلم می‌شوند بسیار بهتر بوده و جای امیدواری دارد.

در بخشی از این کتاب آمده است: دلم می‌گیرد. مادرم. این کلمه بدجوری حال مرا دگرگون می‌کند. اسم شبی است که مرا از باطنم می‌رهاند. سخت‌ترین قستمش این است که می‌دانم او دیگر هیچ‌کجای این دنیا نیست. پدر زمزمه می‌کند: اولین دیدارمان توی بیمارستان بود. عجیب است که آخری‌اش هم.» سکوت می‌کند. و من می‌دانم بغض کرده. بدجور هم بغض کرده. او دیگر آن پدر سابق نیست. به قول دولت‌آبادی، زندگی را چون قابی خالی از عکس به گردن انداخته و در خیابان‌ها پرسه می‌زند.»

آینه‌بندان برنامه‌ای است که به صورت ماهانه در نقد رمان با حضور نویسنده اثر و کارشناسان در حوزه هنری برگزار می‌شود.